Lễ hội gò Đống Đa hay còn gọi là lễ hội chiến thắng được tổ chức để tưởng nhớ đến những chiến công chống giặc ngoại xâm cứu nước của vua Quang Trung. Lễ hội mang những nghi lễ truyền thống, cờ hoa rực rỡ cùng tiếng trống chiêng thôi thúc chiến đấu, làm sống dậy những trang sử vẻ vang của dân tộc.
Gò Đống Đa là di tích lịch sử thuộc phường Quang Trung, quận Đống Đa. Hơn 200 năm về trước, vào đêm mùng 4, rạng sáng mùng 5 Tết Kỷ Dậu (năm 1789), Gò Đống Đa là nơi diễn ra trận chiến oai hùng chống xâm lược của quân nhà Thanh (Trung Quốc). Đoàn quân Tây Sơn do vị anh hùng áo vải Nguyễn Huệ chỉ huy đã giành được chiến thắng vẻ vang, giúp giữ yên bờ cõi, mang lại thanh bình cho dân tộc Việt.
Lễ hội gò Đống Đa không chỉ thu hút được sự tham gia của người dân Hà Nội mà còn thu hút được khách du xuân trên khắp cả nước. Đây là một trong những địa điểm du xuân đặc sắc tại Thủ đô Hà Nội, hằng năm các đại diện những nhà lãnh đạo của Đảng và nhà nước đều đến tham dự và chủ trì cho nghi thức của lễ hội như bày tỏ tấm lòng thành của thế hệ sau dành cho vị vua áo vải.
Từ tờ mờ sáng mùng 5 tết, các bô lão trong làng đã tụ họp đông đúc để chuẩn bị cho đại lễ. Cửa đình Khương Thượng được mở rộng với hương thơm ngát, khói nhang ngập trời. Lễ tước thần mừng chiến thắng được khởi hành từ Khương Thượng đến Đống Đa sau khi hoàn tất việc dâng 6 tuần rượu.Cờ, Biếu, tàn, lọng, kiệu… chờ lệnh, sau khi nghe 3 hồi 9 tiếng trống vang lên thì đám rước bắt đầu lên đường. Dẫn đầu đám rước là cờ Tiết Mao được cho là biểu tượng của uy đức thần linh. Lễ rước kiệu diễn ra trong không khí tưng bừng. Đoàn rước di chuyển chậm rãi để người dân có thể nhìn thấy được sự tỉ mỉ và hoành tráng của lễ hội. Đi sau cùng đoàn rước là hình tượng Rồng lửa.
Theo lời xưa, sau khi chiến thắng quân địch ở Ngọc Hồi – Đống Đa. Nếu ở phần lễ rước thần được cử hành bởi các bô lão trong làng thì phần lễ dâng hương và đọc diễn văn thường sẽ có sự tham gia của các cấp lãnh đạo.
Phần lễ dâng hương được thực hiện dưới chân tượng đài và đền thờ hoàng đế Quang Trung. Đại diện ủy ban nhân dân quận Đống Đa sẽ đọc diễn văn để ôn lại chiến thắng hào hùng của trận đấu Ngọc Hồi – Đống Đa bày tỏ lòng biết ơn và khơi dậy lòng tự hào dân tộc.
Phần lễ cầu siêu được tổ chức vào buổi chiều cùng ngày tại hai địa điểm là ở chùa Bộc và chùa Đông Quang. Lịch sử xưa ghi nhận răng chùa Bộc là nơi để cầu siêu cho các chiến sĩ nhà Tây Sơn đã hy sinh oanh liệt trong trận chiến gìn giữ độc lập trên quê hương. Bên cạnh việc tưởng nhớ công ơn của những vị anh hùng dân tộc đã ngã xuống thì người dân cũng làm lễ cầu siêu cho quân Thanh đã tử trận trong trận chiến này. Buổi lễ cầu siêu cho những kẻ xâm lược được tổ chức ở chùa Đông Quang đây được coi là lễ “cúng cháo thí”, hành động đẹp đẽ này cũng xem là một nét đẹp của dân ta dành cho những kẻ xâm lược.
Phần hội gò Đống Đa được tổ chức long trọng ở công viên văn hóa Đống Đa ở Hà Nội. Màn trống khai hội vang rền với tiết mục múa rồng do các nghệ sĩ biểu diễn trong tiếng hò reo cổ cũ của mọi người khiến cho không khí lễ hội càng thêm phần náo nhiệt.
Phần trình diễn lại quá trình dựng nước, giữ nước của vua Quang Trung luôn là điểm nổi bật của lễ hội. Những diễn viên của nhà hát chèo Việt Nam sẽ chịu trách nhiệm tái hiện lại quá trình dựng nước và đập tan hàng vạn quân xâm lược Nguyên Mông. Đây là phần trình diễn mang đậm những nét văn hóa nghệ thuật dân gian đặc sắc. Đây là màn biểu diễn để tôn vinh tinh thần thượng võ và tạo không khí hào hứng phấn khởi cho một năm mới.
Đặc điểm chung của các lễ hội mùa xuân là có rất nhiều trò chơi thu hút hàng ngàn khách du lịch. Quê hương của vua Quang Trung là vùng đất võ Bình Định nên thật là thiếu sót nếu trong ngày lễ lớn này không có những trận đấu võ kịch tính.
Trò chơi đấu võ được thực hiện trong tiếng trống hùng hồn và tiếng la hét của mọi người cổ vũ tinh thần cho những võ sĩ. Điểm thu hút của trò chơi này là trò đấu võ này có sự tham gia của cả nam và nữ.
Ngoài các trò chơi lớn được chờ đợi thì còn có nhiều trò chơi nhỏ tạo sân chơi cho người dân và khách du lịch tham gia như chọi gà, cờ người, kéo co… Trẻ em thì háo hức với những chiếc tò he hay những bong bóng đầy màu sắc và kích cỡ.
Nguyên Thùy